Οι κάτοικοι της Παναγίας γιόρτασαν χθες τον «Κλήδονα» και τη γιορτή του πατέρα

Το παραδοσιακό έθιμο του «Κλήδονα» αναβίωσαν και φέτος το καλοκαίρι οι κάτοικοι της Παναγίας στην Καβάλα. H γιορτή έγινε στον αύλειο χώρο του παλιού μεντρεσέ της «Παλιάς Μουσικής».

Το παραδοσιακό έθιμο του «Κλήδονα» αναβίωσαν και φέτος το καλοκαίρι οι κάτοικοι της Παναγίας στην Καβάλα. Στη γιορτή, που έγινε στον αύλειο χώρο του παλιού μεντρεσέ της «Παλιάς Μουσικής», συμμετείχαν αρκετοί κάτοικοι και παιδιά της συνοικίας, ενώ επ’ ευκαιρία γιορτάστηκε η ημέρα του πατέρα, που ήταν την περασμένη Κυριακή. Τις εκδηλώσεις διοργάνωσε, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, ο τοπικός πολιτιστικός και εξωραϊστικός σύλλογος, «Το Κάστρο».

Η αναβίωση του εθίμου του «Κλήδονα»

Πρόκειται για ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και του οποίου η πρώτη γραπτή περιγραφή συναντάται στους βυζαντινούς χρόνους. Ο «Κλήδονας» είναι μία λαϊκή μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων των παραδόσεων του τόπου μας, σύμφωνα με τον οποίο αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου. Η ίδια η λέξη υπάρχει από την εποχή του Ομήρου, «κλήδων» ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος και κατ’ επέκταση το άκουσμα σιωνισμού, ή προφητείας, ο συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων, ή πράξεων, κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής, στον οποίο αποδιδόταν προφητική σημασία. Την παραμονή του Αη-Γιαννιού, οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποιο μέλος της συντροφιάς, συνήθως σε μία «Μαρία» (στη Θράκη ο ρόλος αυτός δίνεται στην ονομαζόμενη «Καλλινίτσα»), της οποίας και οι δύο γονείς είναι εν ζωή, να φέρει από το πηγάδι, ή την πηγή, το «αμίλητο νερό». Η ονομασία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η εν λόγω κοπέλα και η συνοδεία της, πρέπει να ολοκληρώσουν την αποστολή αυτή, τηρώντας απόλυτη σιωπή.

Επιστρέφοντας στο σπίτι, όπου τελείται ο κλήδονας, το νερό αδειάζετε σε πήλινο, ως επί το πλείστον, δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα αντικείμενο, το λεγόμενο ριζικάρι. Συνήθως, πρόκειται για κάποιο προσωπικό αντικείμενο, συχνά μάλιστα πολύτιμο. Στη συνέχεια, το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο ύφασμα «κλειδώνεται» και τοποθετείται σε ανοιχτό χώρο.

«Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού τη χάρη κι όποια ‘χει καλό ριζικό να δώσει να τον πάρει».

Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα, υπό το φως των άστρων, για να «ξαστριστεί». Οι κοπέλες επιστρέφουν ύστερα στα σπίτια τους. Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δουν στα όνειρα τους το μελλοντικό τους σύζυγο. Την παραμονή της γιορτής των γενεθλίων του Αγίου Ιωάννη, εκτός από την τέλεση του κλήδονα, οι κάτοικοι του χωριού ανάβουν φωτιές, τις λεγόμενες «μπουμπούνες». Μια μεγάλη φωτιά στήνεται στην πλατεία του χωριού, ή σ’ ένα μέρος ανοιχτό, ώστε να φαίνεται από παντού. Άλλες μικρότερες φωτιές ανάβουν σε όλους τους μαχαλάδες προσπαθώντας ο κάθε ένας να ανάψει την μεγαλύτερη φωτιά, πάνω από τις οποίες πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Έλεγαν ότι αν πηδούσαν τρεις φορές θα έφευγαν οι ψύλλοι και οι κοριοί. Ανήμερα του Αη-Γιαννιού, αλλά πριν βγει ο ήλιος, ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων, η υδροφόρος νεαρή της προηγουμένης φέρνει μέσα στο σπίτι το αγγείο. Το μεσημέρι, ή το απόγευμα, συναθροίζονται πάλι οι ανύπανδρες κοπέλες.

Αυτή τη φορά, όμως, στην ομήγυρη μπορούν να συμμετέχουν και παντρεμένες γυναίκες, συγγενείς και γείτονες και των δύο φύλων, καλεσμένοι για να παίξουν το ρόλο μαρτύρων της μαντικής διαδικασίας. Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς, η «Μαρία» ανοίγει τον κλήδονα.

«Ανοίγουμε τον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού την χάρη και όποια έχει καλό ριζικό σήμερα να το πάρει».

Και ανασύρει, ένα-ένα από το αγγείο, τα αντικείμενα που αντιστοιχούν στο «ριζικό» κάθε κοπέλας, απαγγέλλοντας ταυτόχρονα δίστιχα, είτε όπως τα θυμάται, είτε από συλλογή τραγουδιών, ή ακόμα από ημεροδείκτες. Το δίστιχο που αντιστοιχεί στο αντικείμενο της κάθε κοπέλας, θεωρείται ότι προμηνύει το μέλλον της και σχολιάζεται από τους υπόλοιπους, που προτείνουν τη δική τους ερμηνεία σε σχέση με την ενδιαφερόμενη. Προς το σούρουπο, όταν τελειώσει η μαντική διαδικασία, η κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό και στέκεται μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο, έως ότου ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Αυτό πιστεύεται ότι θα είναι και το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί. Μετά το τέλος όλης αυτής της διαδικασίας, στήνεται μεγάλο γλέντι στο οποίο συμμετέχει όλο το χωριό.

Πηγή: www.k-tipos.gr